Sáng sớm ngày thứ hai, sau khi để thám báo vẽ lại sơ đồ phòng tuyến quân Trịnh, Bùi Văn Khuê nói:

“ Thưa bệ hạ và các vị đại nhân, phòng tuyến quân Trịnh gồm hai lớp. Phía trước là những cột gỗ rắn chắc, phía sau, những chiến thuyền. Muốn đánh giáp lá cà, chúng ta phải hy sinh cực lớn, để phá được lớp phòng ngự đầu tiên.”

Hoàng Ái Quốc cau mày:

“ Sao không sử dụng pháo để đối chiến. Bắn hạ phòng tuyến.”

Bùi Văn Khuê cung kính:

“ Pháo thời nay tầm bắn còn hạn chế, chưa kể sức công phá không đáng là bao. Dùng pháo chủ yếu để hăm doạ thôi.”

Hoàng Ái Quốc biết mình quá vội, cười:

“ Ừm. Vậy lần này ta để Ái Khanh nắm quyền chỉ huy. Ta không nhìn quá trình, chỉ nhìn kết quả. Ba ngày sau phải công phá được. Tránh đêm dài lắm mộng.”

“ Vâng. Thần xin nguyện hết sức mình.” Bùi Văn Khuê đáp.

*

Sáng ngày hôm sau, Bùi Văn Khuê chỉnh đốn đội hình đội ngũ, đứng trước ba quân, cao giọng:

“ Bệ hạ đã tin tưởng chúng ta. Chúng ta cũng không để người thất vọng. Đường vào Thăng Long chỉ còn trở ngại duy nhất. Theo ta xông lên.”

“ Giết! Giết!” Binh lính đồng thanh.

Bùi Văn Khuê hài lòng, đánh lên trống trận, hạm đội chầm chậm tiến lên. Khi khoảng cách phòng tuyến 1 dặm, những khẩu pháo nã tới tấp. Làn khói đen bốc lên, khiến ai nấy ho khù khụ. Sau đó, Bùi Văn Khuê hô:

“ Bắn tên.”

Dưới mệnh lệnh, những mũi tên được nhúng trong nhựa thông, và bắn tới tấp đến:

“ Phanh! Phanh!.” Ngọn lửa bám vào những thân gỗ trong phòng tuyến, nhanh chóng bốc cháy, mùi hăng hắc bay lên. Quân Trịnh cũng không ngồi chờ, Trịnh Tráng cười:

“ Cho chúng biết thế nài là đánh. Nhắm chuẩn, bắn.”

Những người lính kéo trường cung lùi lại, sau đó buông dây. Dưới sức đà, tên nẩy ra xa:

“ Phập, phập.” Toàn bộ ngăm vào những binh lính đang ngơ ngác. Phải nói muốn đài tạo một cung thủ là rất khó, nhất là trường cung, ít cũng 10-15 năm. Chỉ một loạt phản công, đã cho thấy nội tình quân Trịnh. Bùi Văn Khuê sớm biết, cũng không lựa chọn xa luân chiến, mà cho người nhanh chóng chèo lại gần, dùng nỏ bắn những đầu đinh sắt ngăm thật mạnh vào những thân cột. Xong xuôi, đầu còn lại, buộc chặt vào tảng đá. Sau đó toàn bộ lăn đá xuống, dưới sức nặng và quá tính, thanh gỗ bị bật gốc. Quá trình này, dưới làn mưa tên, quân ta tử thương vô số, mặc dù Hoàng Ái Quốc sớm biết tấn công luôn khó hơn phòng thủ, lòng bi ai than:

“ Vương quyền bá nghiệp là chi,

Để máu đỏ da dàng, để gà cùng một mẹ

Thảm sát lẫn nhau

Ôi cái mộng Vương quyền.”

Sông Nhị Hà dần chuyển mầu như cái tên gọi sau này của nó. Xác nổi lềnh bềnh, nhiều cánh tay cụt lủn, có người chết cũng không cam tâm nhắm mắt.

*

Chướng ngại vật bị loại bỏ, hai bên tiến hành đâm sầm vào nhau:

“ Ầm..Ầm..”

Với tư tưởng liều chết, quân ta lao vào mạn sườn, khi hai thuyền bị vỡ, nước tràn vào. Không đợi chìm hẳn, toàn bộ tung móc bám vào mạn thuyền, leo lên. Tiếng vũ khí va chạm đinh tai nhức óc, những đầu bị vô nát như dưa hấu, óc văng tung toé. Trịnh Tráng cũng không ngờ, quân ta liều mạng vậy, cao giọng:

“ Giữ vững chiến tuyến. Chém cho ta.”

Nhưng kẻ mạnh vẫn thua thằng liều, dần dần quân Trịnh bị giết sợ. Thế chủ động vào tay quân ta, Trịnh Tráng dùng đoản đao, chém phăng đầu một người, liếm lấy giọt máu bắn trên ria mép, hô:

“ Ai lấy được đầu tướng địch. Tăng quan ba cấp. Lương thưởng nhân đôi.”

Dưới sức mạnh của tiền tài, toàn bộ quân Trịnh như được bơm một liều thuốc kích thích, lao vào điên cuồng. Thế trận rơi vào sự giằng co. Chém hơn ba giờ, toàn bộ chết hơn 3000 người, một đoạn sông bị tắc nghẽn, thấy không ai án được ai, hai nên ăn ý lui quân Trịnh Tránh người đầy máu me, tựa vào cột, thở dài:

“ Toàn một lũ điên. Mọi người thu dọn chiến trường. Thay phiên canh gác.”

“ Rõ.” Binh lính đồng thanh.

Khi Trịnh Tráng vừa bước xuống, Trịnh Xuân đã có mặt cười:

“ Tưởng huynh thế nào. Hoá ra cũng chỉ vậy. Haha.”

Rồi nhìn sang Trịnh Tùng:

“ Thưa phụ thân, mấy nay thua trận, tin truyền vào, dân chúng hoang mang. Nếu không giải quyết. E là có hoạ. Xin người, mai cho con xung trận, diệt sát đám phản nghịch, treo đầu Lê Duy Từ trước cổng thành.”

Trịnh Tùng trầm ngâm:

“ Vậy mai Trịnh Xuân tiên phong, Trịnh Tráng con giữ hậu quân cho em.”

“ Vâng.” Trịnh Tráng đáp.

Bên này, sau khi kiểm kê thương vong, Hoàng Ái Quốc bước tới động viên:

“ Mọi người làm rất tốt. Đã toát ra được khí thế oai hùng năm xưa Thái Thổ vùi xác quân Minh. Chỉ cần hạ được Thăng Long, ta cho mọi người nghỉ ngơi ba ngày, thưởng thức Tiên Tửu.”

Binh sĩ cũng phấn chấn, bắt đầu nấu nướng ăn uống. Hoàng Ái Quốc quay sang, nói:

“ Theo phương án B tiến hành.”

“ Rõ.” Các tướng lĩnh đồng thanh.

*

Ban đêm, mười hai giờ, trời không trăng không sao, mọi thứ âm u. Phạm Ngạn mang theo 5000 quân cầm theo vũ khí áp sát, tính tiến hành dạ tập ban đêm. Nhưng Trịnh Tùng là người kinh nghiệm trận mạc chắc chắc, bố trí nghiêm cẩn, quân ta vừa tới gần, tiếng kẻng đã vang dội. Sau đó từ bên trong, Trịnh Xuân đem người ra đuổi đánh. Tưởng kế hoạch không thành, Phạm Ngạn sẽ lui, nhưng ngược lại, càng điên cuồng tấn công hơn, Trịnh Tùng nhíu mày:

“ Đám người này, nhiều quân quá ư. Đây là chúng định đánh tiêu hao.”

Thượng Thư bộ binh Lương Hữu Khánh đáp:

“ Thưa Đức Chúa. Chúng đây là muốn đánh liệt nhánh này, để Hoàng Tướng quân không thể tụ hội. Sau đó phối hợp với nhánh Kỵ binh do Mạc Mậu Hiền, hình thành thế ngọng kìm, tiêu diệt gọn. Thần kiến nghị, chúng ta kệ mặc chúng, thích làm gì thì làm. Từ bên trong bắn tên ra.”

Trịnh Tùng nhíu mày:

“ Liệu ổn.”

Tả Tướng Quốc Trịnh Văn Lộc cung kính:

“ Theo Đoan Quốc Công truyền về, thì Ba Lạt chỉ còn 5000 quân. Quốc Công đang bố trí để bắt chết. Chúng ta không cần quá dây dưa, trúng kế. Chúng ta giữ nguyên, thì nhánh này không dám động, Hữu Tướng Quốc sẽ an toàn. Mặt khác, thần kiến nghị, mua chuộc đám địa chủ hiến đất. Bọn chúng giống thương nhân, được lợi là sẽ làm. Chúng ta cho giá cao hơn, sẽ đầu nhập. Qua đó làm nội loạn bên trong.”

Được sự nhắc nhở, Trịnh Tùng gật đầu:

“ Vậy theo đó tiến hành đi.”

Nhưng vừa dứt lời thì một tiếng ‘ầm, ầm’ vang lên. Ai nấy đều biến sắc. Hoá ra nhân trời tối, 100 người mặc đồ đen, uống bát nước máu thật đặc, nhẩy xuống nước, chậm rãi đẩy một thân gỗ dài tiến lên. Dù có lính canh gác cẩn thận, nhưng mới chiến trận, dưới ánh sáng thiếu thốn, nên đám người này chỉ tưởng là mảnh trôi nổi, không quá quan tâm. Quân ta dễ dàng áp sát, dùng nhựa thông, cố định vào thân. Một dây cháy chậm được đốt. Dù thuốc nổ kém, nhưng dưới tác dụng của hàng loạt, kèm theo hiệu ứng xung kích, bốn con thuyền bị đánh sụt, nước từ ngoài trào vào, dần chìm xuống. Những người này nhanh chóng hất lên những móc, leo vào, triển khai chém giết, đồng thời hô vang:

“ Phản Trịnh Phục Lê! phản trịnh phục lê.”

Tới tận đây, quân Trịnh hoang mang đáp trả. Nhưng cũng quá muộn. Tổn thấy 4 tầu, thịt hại hơn 500 người, quân ta thiệt mạng 80 người. Trịnh Tùng trở lại, nhìn sĩ khí càng ngày càng suy giảm, cho người động viên, lạnh giọng nói:

“ Đã điều tra kẻ quân sư cho Lê Duy Từ chưa? Là ai?”

Phùng Khắc Khoan thưa:

“ Bẩm đức chúa, thần đã điều tra, kẻ đó là Đào Duy Từ. Trước thu đạt giải nguyên, Dương Quốc Công đã từng đề cử nhưng sau do xuất thân con hát bị bại lộ, người phế bỏ kết quả thi. Trước có xung đột với Nguyễn Ôn, bị bắt giam ở ngục, nhưng ban đêm có kê đột nhập cứu đi. Rất có thể Lê Duy Từ.”

Trịnh Tùng thở dài:

“ Thật tiếc, không thể dùng. Ngươi cho người tìm cách tiêu diệt.”

“ Vâng.” Phùng Khắc Khoan đáp. Cả đêm hôm đó, quân Trịnh rơi vào sự lo lắng. Sáng sớm, sắc mặt ai cũng mệt mỏi.