SAU NGÀY VỀ THÀNH PHỐ,Thu bắt đầu đến lớp học. Nhưng thời gian ấy phần lớn học sinh tham gia hoạtđộng ngoại khóa, học công nhân, học nông dân, học y thuật, học đủ thứ, chỉ duynhất không học kiến thức trong sách vở, cho nên về được ít lâu, lớp của Thuchuyển sang học y.

Phần lớn học sinh của lớpThu do giáo viên chủ nhiệm đưa xuống thị trấn Quan Lâm thuộc huyện D, ở đấy cómột phân viện của quân y viện, học sinh ở nhờ nhà bà con nông dân, học y trongquân y viện. Vì nhà nghèo, Thu không có tiền trả tiền đi đường và tiền ăn, Thucùng mấy học sinh gia đình thuộc diện cực kỳ khó khăn được ở lại thành phố K,đến mấy bệnh viện trong thành phố để học. Nhưng nhà trường cảm thấy Thu và mấyhọc sinh ở lại thành phố không đạt mức độ gian khổ như về nông thôn, sẽ khôngcó lợi cho sự trưởng thành, vậy là giao cho thấy Trịnh, hiệu trưởng trường tiểuhọc trực thuộc, đưa mấy cô cậu này học đông y.

Nhà thầy Trịnh ở thôn PhóGia Xung, một thôn miền núi nhỏ gần Nghiêm Gia Hà, cha của thầy Trịnh là “thầythuốc chân đất” của đội sản xuất, thầy Trịnh cũng học được vài môn như giác,châm cứu, thừa sức dạy lại bọn Thu.

Thu và mấy đứa bạn rấtbận, cuối tuần chỉ học một ngày Chủ nhật. Hễ đến thứ Bảy, Thu phải vào bệnhviện để học, đi làm như y tá bệnh viện; Chủ nhật học giác, học châm cứu củathầy Trịnh, thỉnh thoảng lại ra ngoại thành tìm thảo dược, chữa bệnh cho bà contrung nông lớp dưới, bận rộn suốt ngày.

Những lúc về nông thôntìm thảo dược, đi trên những lối mòn trong làng, nhất là vào lúc chiều tối,khói bếp lan tỏa, Thu lại nhớ những ngày ở Tây Thôn Bình, nhớ cảnh lần đầu gặpBa, lòng lại trào lên nỗi buồn vô cớ, cảm giác như sắp khóc. Những ngày ấy, tốinào, Thu cũng trốn vào chăn, mở cái túi bí mật bên trong áo bông, lấy lá thư rađọc. Phần lớn thời gian Thu chỉ nhìn những dòng chữ của Ba viết, vì nội dungbức thư Thu đã thuộc lòng. Ngay từ đầu Thu rất thích nhìn nét chữ của anh, chữanh rất đặc biệt, chữ ký của anh thật đáng yêu, chữ “Tân” chỉ có hai nét, phíatrên một chấm ngang, những nét ở dưới viết liền một nét. Thu lặng lẽ mô phỏngchữ anh, chep đi chép lại đoạn lịch sử Tây Thôn Bình anh viết giúp, có thể đạtđến độ thật giả khó phân biệt.

Hồi ấy có bài hát Đọcsách của Mao Chủ tịch, bài hát có đoạn:

Sách của Mao Chủ tịch,tôi rất ham đọc, trăm bài í… a…, ngàn bài í… a…, thật công phu, đạo lí sâu sắc,tôi lĩnh hội sâu sắc lòng tôi í… a… bừng nóng, huầy dô, giống như í… a… ruộngkhô hạn được mưa, mạ non long lanh giọt sương mai… Tư tưởng của Mao Chủ tịch vũtrang chúng ta… hăng say làm cách mạng í… a… a…

Hồi ấy hát không có nhạc đệm, chỉ hát, miệng đệm lađô la la đô la nào nào tạo nên cảm giác như cónhạc đệm.

Thu hát bài này giống như“nhà sư tụng kinh, có miệng không có lòng”. Nhưng bây giờ đọc thư Ba, Thu mớithực sự hiểu cảm giác trong bài hát miêu tả, tất nhiên Thu biết như vậy coi nhưso sánh anh với lãnh tụ là rất phản động, nhưng thư của anh Thu càng đọc càngthấy thích đọc. Thu dần dần cảm nhận ý nghĩa sâu sắc trong thư thật ấm lòng.

Ví dụ anh mong Thu tinrằng “trời sinh ra tài năng ắt phải có chỗ dùng”, hình như Thu rất có tài, hơnnữa có tài là việc tốt. Thu đã từng nghe nói “có tài” nên rất căng thẳng, làbởi “có tài” rất có thể nói Thu đi con đường “bạch chuyên”, “chuyên” mà không“hồng”. Mọi người đều biết, vệ tinh lên bầu trời cờ đỏ sẽ rơi xuống đất, chonên người chỉ “chuyên” mà không “hồng” sẽ bị đả đảo.

Những điều ấy nói ra từmiệng Ba, Thu nghe rất đúng, có thể có tài không phải là chuyện xấu. Sẽ có ngàylại thi tuyển đại học, Thu sẽ thi để trở thành một sinh viên, vậy thì hay biếtchừng nào!

Trong thư, Thu thích nhấtcâu “cho đến khi Thu bằng lòng nói với anh, sẽ nói với anh”, lúc ấy đọc khôngcó ý nghĩa gì, bây giờ đọc lại cảm thấy hình như anh đang chờ Thu, vì anh mongThu trả lời và anh vẫn đang chờ.

Nghĩ đến đây, Thu rấtmuốn về Tây Thôn Bình để xem cây sơn trà, biết đâu có thể gặp anh tại nhà bàTrương, biết đâu anh sẽ đưa Thu đi xem hoa sơn trà. Thu sẽ bảo với anh nguyênnhân Thu cáu giận, anh sẽ giải thích với Thu rằng anh không có vợ chưa cưới, màchị Mẫn đã nhầm. Nhưng vào cái thời một công nhân học việc lương tháng chỉ mườitám đồng, mất năm, sáu đồng tiền đi đường để xem hoa sơn trà, với một ngườinghèo như Thu, quả là chuyện ngược đời. Với lại, Thu cũng không có thời gian.Hơn nữa, anh đã từng nói, anh sẽ đồng ý lấy con gái cấp trên của bố. Thậm chí,anh đã từng nắm tay người con gái kia.

Một ngày Chủ nhật cuốitháng Năm, trời rất đẹp, Thu dậy muộn, định giặt khăn trải giường của cả nhà vìbuổi chiều còn phải học châm cứu với thầy Trịnh, Thu vừa mở cửa thì phát hiệnmột thằng nhỏ từ cửa nhà Thu chạy vụt đi. Thu không muốn đuổi theo, vì trongnhà không có gì có thể ăn cắp hoặc phá phách, nhiều lắm cũng chỉ lấy vài đôigiày cũ để trong ngăn bàn học cũ ở cửa. Nếu những đôi giày ấy không rách nátthì Thu cũng không để ở cửa.

Thu nhìn cái bàn, bỗnggiật mình, trên bàn có một cái lọ hoa cắm một bó hoa, hoa đỏ, có cả lá xanh.Cái lọ đổ nghiêng, nước chảy ra đất, có một cành hoa bị ai đó lấy ra, vứt xuốngđất, có thể thằng nhỏ kia vừa làm. Chắc hẳn nó thấy lọ hoa định đánh cắp mộtcành, gặp lúc Thu ra cho nên vứt hoa bỏ chạy.

Thu ngớ ra trong giâylát, ý thức được có thể đây là hoa sơn trà. Thu đã thấy hoa đào, hoa mai, hoaanh sơn hồng, nhưng chưa thấy hoa này bao giờ, màu hoa giống như màu len củaBa, chỉ có thể đấy là hoa sơn trà, điều ấy chứng tỏ Ba dến, đem hoa sơn trà choThu.

Có thể những ngày này Bachờ Thu về Tây Thôn Bình xem hoa sơn trà, nhưng Thu không đi, anh hái mấy cànhmang đến nhà Thu. Nhưng tại sao anh biết nhà Thu ở đây? Thu nhớ lại, lần đầutiên gặp anh, anh nói: “Muốn báo với Thu nhưng không biết cách nào”. Xem ra,trước đây anh là lính trinh sát.

Tim Thu đập dồn dập,không biết là cảm động hay vì chuyện khác. Thu đổ đầy nước vào lọ hoa, cắm ngayngắn những cành hoa, đem vào đặt trên cái bàn nhỏ bên giường, ngắm nhìn xem hoacó đẹp không, lòng những cảm thấy dịu ngọt: anh ấy còn nhờ đến mình, nhớ đếnviệc mình muốn thấy hoa sơn trà, anh phải vượt một chặn đường rất xa để manghoa đến cho mình.

Sau một lúc cảm thấy dịungọt, Thu nghĩ đến một việc hệ trọng: Liệu anh có để kèm một lá thư bên bìnhhoa? Lẽ ra anh phải để một cái gì chứng tỏ rằng mình đã đến? Anh không thể cứlặng lẽ để hoa lại rồi bỏ đi. Nếu anh để thư lại, vậy thì thư đâu rồi?

Cửa nhà Thu giống nhưđường Giải phóng của thành phố, là nơi có trường học ồn ào nhất. Cả trường chỉcòn lại hai cái vòi nước ở cạnh nhà Thu, trước nhà là cửa sau nhà ăn tập thểcủa trường, đến nhà ăn lấy nước lấy cơm đều đi qua lối cửa sau này, người ravòi nước giặt rũ, rửa rau, xách nước đều có thể trông thấy cái bàn để ở cửa nhàThu.

Chợt Thu rùng mình, khôngbiết vừa rồi đã xảy ra chuyện kia. Bên cạnh nhà Thu là giáo viên chủ nhiệm lớptừ hồi Thu còn học trung học cơ sở, tên là Nghiêm Sường, tốt nghiệp đại học sưphạm L, nghe nói là con người tích cực hoạt động tạo phản, rất biết “chấnchỉnh” mọi người ở đại học L thời kỳ đầu Cách mạng văn hóa. Về sau, phái tạophản bị thất thế, thầy bị phân công về trường trung học số Tám cách xa trungtâm thành phố K. Nhưng đầu óc tạo phản của thầy giáo này vẫn không nguội, rấttích cực tham gia chấn chỉnh>

Thầy Nghiêm Sường dạytoán, luôn khen ngợi khả năng học toán của Thu, nhưng thầy rất thích để ýchuyện lặt vặt, nhất là chuyện quan hệ trai gái. Thầy thường xuyên gọi mấy họcsinh trong lớp ra, bắt làm báo cáo, gửi lên nhà trường, làm cho mấy cô cậu họcsinh kia điêu đứng. Cái cậu học sinh viết lá thư tình có câu “Mao phi nữ tửthiên bát nhật” cũng chính thầy giáo này bắt được và báo cáo lên nhà trường đểkỷ luật cậu ta.

Cái tình để ý nhữngchuyện lặt vặt của thầy Sường suýt nữa làm hại Thu. Thu có đứa bạn từ hồi họctiểu học, tên là Trương Khắc Thụ, người đen đúa gầy gò. Bố mẹ Thụ đều là côngnhân của xưởng đóng tàu, mẹ còn là một quan chức nhỏ. Hồi ấy xưởng đóng tàu xâyđược trường tiểu học cho con em công nhân, liền đưa con em về học tại trườngcủa xưởng. Vậy là từ năm đầu trung học cơ sở Thụ không còn học cùng trường vớiThu nữa. Không biết bắt đầu từ bao giờ cái cậu Thụ này viết thư cho Thu, chữcậu ta rất đẹp, câu cú cũng rất mạch lạc, nhưng Thu rất ghét cậu ta, cũng khôngbiết vì sao. Thu cảnh cáo cậu ta mấy lần, cậu ta vẫn không nghe, tiếp tục viếtthư tình cho Thu.

Một hôm, Thụ bỏ thư vàochiếc giày cũ trước cửa nhà Thu, vì cậu ta phải đến trường của xưởng cho nênqua đây rất sớm, lúc ấy người nhà Thu chưa ai dậy. Thầy Sường bên cạnh dậy rấtsớm, trông thấy lá thư liền cầm về, bóc ra xem ngay.

Mở đầu bức thư nói tìnhhình thế giới và trong nước rất tốt đẹp, sau đấy lại nói tình hình trong thànhphố ta cũng rất tốt đẹp, lại nói tình hình trường ta lớp ta rất tốt đẹp, cậu taviết liền ba trang giấy. Nhưng đấy là cách viết thư thời bấy giờ, không ai cóthể chê trách. Cuối thư viết một câu tỏ ra kính nể tài hoa của Thu, có phầnluyến tiếc trí thông minh, tỏ ra anh hùng gặp anh hùng. Tất nhiên cuối thưkhông quên hỏi Thu có muốn làm bạn chơi với nhau không?

Ngay cả con người nhưthầy Sường cũng nhận ra Thu không có trách nhiệm trong việc này, cho nên thầyđưa lá thư ấy cho mẹ Thu, bảo với bà nói chuyện với Thu, phải giáo dục Thu chămhọc, không được phân tán tư tưởng. Thầy còn tự biểu dương mình, nói may mà thầytrông thấy, nếu là người khác thì không biết chuyện lan truyền đến tận đâu.

Về sau Thu được đọc láthư ấy, ơn trời ơn đất, cậu ta vẫn chưa bịa chuyện hai người yêu nhau, nếukhông sóng gió cũng đã nổi lên rồi. Nhưng mẹ Thu sợ gần chết, lại đưa câu “mộtlần sẩy chân ôm hận suốt đời” ra nhắc nhở Thu.

Thu ghét cay ghét đắng con người như Thụ, nhưng khôngđáng sợ lắm, vì không nói được Thu là con người thế nào. Thu không hổ thẹn vớilòng mình, chưa bao giờ nói chuyện với những con người như vậy, càng không thểnói làm được việc gì.

Nhưng với Ba, Thu khôngthể biết. Thu càng ngày càng sợ, nhất định anh có viết thư. Một con người vănchương tài giỏi, chỉ một khoảnh khắc về lấy cái túi mà đã viết được một lá thư,liệu lần này anh không viết? Có thể anh để cả hoa và thư trên mặt bàn, ai đó điqua thấy, rất độc ác lấy thư để hoa lại.

Thu ruột nóng như lửađốt, chạy đi tìm thằng nhỏ kia, nhưng nó bảo không thấy thư, nó chỉ muốn lấycành hoa chơi, ngoài ra không biết gì. Hỏi nó có biết ai để hoa ở đấy, nó cũngnói không biết; hỏi lúc đến có thấy ai không, nó bảo không thấy.

Chút tâm trạng dịu ngọtvừa rồi của Thu tan thành mây khói, bắt đầu điên cuồng nghĩ đến một chuyện: NếuBa viết thư, anh sẽ viết những gì? Nếu chỉ nói anh theo đuổi Thu thì cũng khôngđáng sợ, bị người khác theo đuổi không phải là tội lỗi. Nhưng Thu khẳng định Basẽ không viết như thế, anh sẽ viết những chuyện của hai người, ví dụ: Thu cócòn nhớ hôm ấy chúng ta trên núi, Thu để anh nắm tay, anh ôm Thu vào lòng…

Một lá thư như vậy vàotay những người như thầy Sường thì Thu coi như hết đời, chắc chắn sẽ bị đem raphê phán tác phong không đúng đắn, như vậy không chỉ Thu bị chôn vùi cuộc đời,ngay cả mẹ và em gái cũng bị liên lụy. Nếu Ba viết những lời lẽ phản động như lầntrước lại càng tệ hại hơn.

Suy nghĩ như vậy Thukhông dám giữ hoa lại, tưởng như có bó hoa mọi người sẽ lần mò tìm ra Thu. Thuvội bẻ vụn cành hoa, vứt vào nhà vệ sinh, ngay cả cái bình thủy tinh cũng vứtvào thùng rác thật xa. Tối hôm ấy Thu rất căng thẳng, không sao ngủ nổi, mấyngày tiếp theo còn nằm mơ thấy thầy Sường gọi Thu, tay thầy cầm lá thư, bảo Thuthành khẩn khai báo phải chăng trong thời gian biên soạn tài liệu giáo khoa ởTây Thôn Bình có vấn đề về tác phong? Thu giải thích, thanh minh, nhưng khôngai tin. Cuối cùng họ gọi Ba đến, để hai người đối chất.

-Thu thừa nhận đi, lúc ấyThu bảo rất thích được anh cầm tay cơ mà? – Ba nói.

Thu không ngờ Ba thú nhậnmột cách nhanh chóng như vậy, hơn nữa lại đẩy trách nhiệm cho Thu. Thu muốn chửimắng anh, nhưng không làm sao nói thành lời. Sau đấy, Ba viết tường tr, nhàtrường xử lí nhẹ tay đối với anh, nhưng Thu bị lôi lên sân khấu để mọi ngườiphê phán. Không biết thế nào, Thu lại bị dẫn đi bêu khắp phố phường, ngực đeomột xâu giày rách, tay trái cầm phèng, tay phải cầm dùi, vừa đi vừa gõ phèngphèng, miệng hô to: “Tôi là giày rách1, mọingười hãy phê dấu tôi!” “Tôi là mụ đàn bà xấu xa, tôi thông dâm với ngườikhác!”

Thu giật mình tỉnh giấc,người đẫm mồ hôi, một lúc lâu sau mới biết đấy là ác mộng. Nhưng cảnh trong ácmộng đã từng xảy ra, đấy là cảnh tượng Thu được thấy từ hồi con học tiểu học.Nghe nói, người con gái ấy trước kia là gái làm tiền, sau giải phóng đã đượccải tạo, đã lấy chồng, nuôi một đứa con nuôi, thằng nhỏ ấy học cùng lớp vớiThu. Mấy ngày sau khi bị dẫn đi bêu riếu, chị kia nhảy xuống một đập nước tựtử, trong bụng chứa đầy nước, nổi lên mặt nước đập bẩn thỉu, mấy ngày sau vẫnkhông có người vớt xác chị lên, vì sợ bẩn tay. Thu không hiểu tại sao người tagọi một phụ nữ là “giày rách”, cũng không hiểu thế nào là “thông dâm”, nhưng từđấy về sau, Thu không dám đi giày rách, thà đi chân đất, mỗi lần nghe thấytiếng “thông” lại cảm thấy buồn nôn, nghe thấy tiếng “dâm” càng khỏi phải nói.

Thu sợ hãi không biết đếnbao giờ mới hết, thấy ánh mắt của những thầy giáo, cô giáo ở trong trường rấtkhông bình thường, hình như họ vừa chuyền tay nhau đọc thư của Ba. Thu muốngiải thích, nhưng không biết phải làm thế nào, đầu óc lòng dạ trống trải. Thucũng không biết cuối cùng ai là người lấy là thư ấy đi, nhưng Thu cảm thấynhững người kia đang bàn với nhau phải tìm được nhiều chứng cứ, bàn với nhauthi hành kỷ luật Thu thế nào.

Một tuần lễ qua đi, Thuthấy thần kinh mình sắp sụp đổ. Thu quyết định viết thư cho Ba, bảo với anh câuchuyện vô cùng nguy hiểm này. Thu cố thay đổi nét chữ, cũng không dám ghi tênmình, vì Thu sợ nhà trường đang theo dõi, bức thư này sẽ trở thành chứng cứ.Thu khẩn thiết mong anh quên Thu, đừng tặng hoa nữa, nếu không tương lai của cảhai người sẽ chôn vùi trong tay anh.

Nhưng viết như thế Thuthấy không ổn, nếu người khác bắt được thư họ sẽ suy đoán giữa Thu và Ba đã cóchuyện gì rồi, nếu không tại sao lại nói đến quên nhau, tại sao lại nói đếnchôn vùi tương lai?

Vậy là Thu viết lại, rấtbực tức nói: tôi không quen biết anh, tại sao anh cứ bám lấy tôi, xin anh hãybiết tự trọng.

Nhưng viết như thế Thucũng thấy không được. Thu lạnh lùng, độc ác, nếu làm anh phải xấu hổ dẫn đếnphẫn nộ, anh sẽ vạch trần ra bằng hết, thậm chí thêm thắt bịa đặt, gửi chotrường Thu, như vậy càng tệ hại hơn. Một bên là con ông tư lệnh quân khu, mộtbên là con gái địa chủ, nhà trường sẽ tin ai, điều này khỏi phải nói.

Thu viết viết, sửa sửa,mất trọn một ngày mới viết được một lá thư ngắn. Thu cố viết thật lạnh lùng, lễđộ, xa lạ, để vừa không đắc tội với anh, vừa có thể có tác dụng đe dọa, cuốicùng Thu quyết định viết mười sáu chữ:

Biển khổ vô biên, ngoảnhđầu là bờ, không trách lỗi xưa, lần sau xin đừng!

___________________________________