13.

Kịch bản.

Mở đầu chương trình, MC thổi phồng Trần Đại Xuyên như thường lệ: “Ngoài diễn xuất tuyệt vời, nét chữ của thầy Trần cũng đẹp lắm. Nhưng tôi nghe nói anh viết thư pháp còn đẹp hơn nữa. Hôm nay thầy Trần có thể đáp ứng tâm nguyện của nhiều người hâm mộ, biểu diễn viết thư pháp trước mặt khán giả được không?”

Trần Đại Xuyên mỉm cười đồng ý. Ê-kíp chương trình bèn lật đật dọn đạo cụ ra sân khấu.

Có lẽ Trần Đại Xuyên e ngại mực mài chưa mịn, thành thử mài mực thêm lần nữa.

Lý Tùng Nhất nhìn tư thế của anh, tấm tắc khen: “Dân chuyên.”

Cậu ngồi thẳng lưng, chuẩn bị nghiêm túc đánh giá nét chữ của Trần Đại Xuyên thì chiếc điện thoại bên cạnh bỗng vang lên tiếng réo rắt. Lý Tùng Nhất tự hỏi, giờ này còn có người tìm mình nữa ư? Cậu vừa thấy tên người gọi là Khang Kiều đã rùng mình, linh cảm có chuyện chẳng lành.

Lý Tùng Nhất bắt máy. Tiếng nói hùng hồn của Khang Kiều bùng nổ ở đầu dây bên kia: “Tùng Nhất! Có phim, đóng không?”

Lý Tùng Nhất cầm điện thoại đi tới một góc yên tĩnh, hỏi: “Vụ gì vậy?”

Khang Kiều giải thích: “Bạn cũ của tôi làm đạo diễn, ổng đang lên kế hoạch chuẩn bị quay phim. Ổng kêu tôi giới thiệu người. Thế nên tôi giới thiệu cậu.”

Lý Tùng Nhất hỏi: “Anh với bạn cũ chắc không thân lắm ha?”

“Ờ. Không thân lắm.” Khang Kiều nói. “Ổng là học sinh giỏi, tôi là học sinh kém. Đó là một rào cản không tài nào vượt qua… Ê khoan, ý cậu là sao?”

Lý Tùng Nhất nói huỵch toẹt: “Nếu anh chơi thân thì đâu có hại người ta giống vầy.”

“…” Khang Kiều im ỉm thoáng chốc. “Ổng yêu cầu một diễn viên “chất cao giá thấp”. Tôi nói với ổng, “chất cao giá thấp” đúng lúc tôi có một người. Tuyệt đối không lừa đảo, quan trọng ông dám dùng không.”

“Mặc dù “chất cao giá thấp” nghe có vẻ lạ, nhưng nếu tôi đứng thứ nhì chả ai dám nhận thứ nhất.” Lý Tùng Nhất nói. “Rồi sau đó?”

“Sau đó tôi báo tên cậu. Ổng hỏi, Lý Tùng Nhất không chơi ma túy thật hả? Tôi nói không có, lấy danh dự ra thề. Ổng nói vậy được rồi, tôi tin tưởng bạn cũ…” Khang Kiều tái hiện sống động khung cảnh lúc đó, xuất thân từ biên kịch quả là có khác. “Nếu cậu muốn, bây giờ ra cà phê liền. Tụi mình gặp mặt rồi bàn tiếp.”

“Gấp vậy?” Lý Tùng Nhất ngạc nhiên.

Khang Kiều thận trọng lựa từng từ: “Nếu ổng không gấp, vậy đã chẳng liên hệ bạn cũ đang nửa sống nửa chết.”

Lý Tùng Nhất nghiệm ra ý tứ sâu xa trong đó: “Nếu không gấp, có lẽ dù tôi free ảnh cũng không chọn —— Được, hẹn ở đâu? Tôi tới liền.”

Khi Lý Tùng Nhất trở về bàn máy tính thì video của Trần Đại Xuyên đã kết thúc. Lý Tùng Nhất đóng trang, mai mốt đành xem sau vậy. Đoạn cậu sửa soạn ra ngoài.

Trên đường đi, Khang Kiều phổ cập chút kiến thức về người bạn cũ cho Lý Tùng Nhất. Khang Kiều còn cam đoan rằng dù họ không thân thiết nhưng hắn vẫn tin tưởng nhân phẩm của người nọ, hệt như người nọ cũng tin tưởng vào hắn.

Người bạn cũ tên là Phương Hữu Hành. Y là một đạo diễn tài năng, song vẫn chưa được công chúng biết đến. Bấy lâu nay, y thường đảm nhiệm vai trò nhiếp ảnh gia cho người khác. Phương Hữu Hành đang chuẩn bị quay một tác phẩm tự biên kịch và tự đạo diễn đầu tiên cho mình. Đây cũng có lẽ là tác phẩm đánh dấu sự nghiệp của y. Nó có thể nâng vị trí của y lên một tầm cao mới trong giới đạo diễn, thậm chí trở thành tượng đài lớn trong ngành điện ảnh. Và Lý Tùng Nhất tham gia diễn xuất trong đó có cơ hội lột xác thành công.

Lý Tùng Nhất nổi lên lòng kỳ vọng.

Cậu vừa nhận một phần kịch bản do Phương Hữu Hành đưa tới đã khẽ nhướng mày, cái tên này rất có tính khiêu chiến.

“Tôi, Càn Long*, thu tiền” là phim song nam chính.

Phim kể về một kẻ lừa đảo nói mình là cháu đời thứ hai mươi tám của Càn Long, vật gia truyền là một món đồ bí mật đã tồn tại hơn hai trăm năm. Kẻ lừa đảo nói rằng, đến thế hệ của gã mới có cơ hội đào bảo vật gia truyền của dòng tộc. Nhưng gã cần vốn khởi nghiệp, đang kéo đầu tư khắp nơi. Và thế là, gã đã lừa bà của nam chính còn lại. Bà ấy là một người mắc chứng Alzheimer*, thành thử tin răm rắp và cúng cho gã rất nhiều tiền. Cháu trai lờ mờ cảm thấy có điều bất ổn bèn đi tìm chân tướng. Từ đó bắt đầu một câu chuyện hài hước vô lý về việc truy tìm sự thật, đấu trí với kẻ lừa đảo và sau cùng thu hồi khoản tiền.

[1] Càn Long: là Hoàng đế thứ năm của Nhà Thanh và là Hoàng đế Mãn Thanh thứ tư sau khi nhập quan. Càn Long là vị Hoàng đế có tuổi thọ lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc, thời kỳ trị vì của Càn Long Hoàng đế kéo dài gần 60 năm.

[2] Alzheimer: là một bệnh lý về não tác động đến trí nhớ, suy nghĩ và hành vi.

Tựu trung, đây là phim hài. Nhưng thời buổi này, chẳng biết vì sao phim hài lại đồng nghĩa với phim rác.

Lý Tùng Nhất mới đọc phần mở đầu mà đã không thốt nên lời. Nói thế nào nhỉ? Điểm cười thì có, nhưng nó chứa đầy sự thô tục và thấp kém; lời lẽ điêu ngoa, và tràn cười được tạo ra bằng cách cưỡng bức hạ chỉ số thông minh của nhân vật. Đại khái là một người tự bêu xấu và làm đủ trò quái gở trước mặt bạn, ít nhiều gì bạn cũng cười. Nhưng nó khác hoàn toàn với hài hước, bạn bật cười chỉ vì đó là bản năng khinh bỉ của con người đối với những thứ ngu xuẩn.

Lý Tùng Nhất thoáng nhìn Khang Kiều, hình như người này đã hiểu sai khái niệm “tài năng” mất rồi.

Cậu lặng lẽ nhìn Phương Hữu Hành. Người nọ chừng ba mươi tuổi, đeo kính cận gọng bạc. Tuy Phương Hữu Hành bằng tuổi với Khang Kiều nhưng trông y già dặn hơn hẳn. Chẳng qua với dáng vẻ tri thức ấy, thật khó cho người ta tin rằng y là tác giả của kịch bản tởm lợm thế này.

Lý Tùng Nhất hỏi một cách thận trọng: “Kịch bản này là anh viết hả?”

Phương Hữu Hành gật đầu, đoạn nói giọng rầu rầu: “Mỗi câu mỗi chữ là do chính tay tôi viết. Sửa tới sửa lui chắc hơn mười lần. Bây giờ tôi chả biết nó còn là của mình không nữa.”

Lý Tùng Nghĩ thoáng sững người, chẳng hiểu đầu cua tai nheo gì cả.

Phương Hữu Hành khẽ nâng cằm: “Nếu cậu đóng vai cháu trai trong kịch bản này, tôi có thể cho cậu thù lao năm chục vạn.” (500,000 RMB = 1,783,703,839 VNĐ)

Lý Tùng Nhất nói khéo: “Tôi chưa nói mình có nhận hay không mà.”

Chợt, Phương Hữu Hành đưa một phần kịch bản khác cho Lý Tùng Nhất: “Đây là phiên bản đầu tiên. Nếu cậu đóng kịch bản này, thù lao chỉ có mười vạn thôi.” (100,000 RMB = 356,740,767 VNĐ)

Lý Tùng Nhất kinh ngạc, chuyện gì vậy?

Ngay cả Khang Kiều cũng sửng sốt.

Lý Tùng Nhất tò mò mở phiên bản đầu tiên của kịch bản, cái tên ba chữ nghe rất kêu —— “Chuỗi thức ăn”. Khi đọc phần giới thiệu, mặt cậu biến sắc rõ.

Trong phiên bản này, giả thiết ban đầu không có gì thay đổi —— Vẫn là một vụ lừa đảo vụng về được thực hiện bởi kẻ ngông đội lốt con cháu Càn Long, và một bà lão mắc chứng Alzheimer bị lừa thê thảm. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất so với phiên bản sau là thiết lập nhân vật cháu trai. Hắn là một người ưu tú, và là một kẻ tạo ra xu hướng Internet. Nhưng thực chất công việc của hắn là mô hình Ponzi* dưới ngọn cờ của công nghệ cao như blockchain* và tiền ảo*.

[3] Ponzi: là một mô hình huy động tiền từ người này để trả lợi nhuận cho người khác. Người đi vay sẽ vẽ ra một kế hoạch đầu tư lý tưởng, cam kết một mức lãi suất cao chót vót. Người cho vay sẽ bơm tiền vào hệ thống với mong muốn kiếm được lợi nhuận. Để kiếm được nhiều hơn thì bản thân người cho vay cũng phải giới thiệu thêm người mới tham gia vào mạng lưới. Đến khi mô hình Ponzi phình to và không thể tiếp tục kêu gọi người mới vào mạng lưới được nữa. Đồng nghĩa rằng không còn tiền mới bơm vào hệ thống để trả lãi cho người đầu tư đi trước được nữa thì mô hình Ponzi sẽ sụp đổ.

[4] Blockchain: là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin trong các khối thông tin được liên kết với nhau bằng mã hóa và mở rộng theo thời gian. Mỗi khối thông tin đều chứa thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết tới khối trước đó, kèm một mã thời gian và dữ liệu giao dịch. Blockchain được thiết kế để chống lại việc thay đổi của dữ liệu: Một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận thì sẽ không có cách nào thay đổi được nó.

[5] Tiền ảo: là một loại tiền kỹ thuật số không được kiểm soát (bởi Nhà nước) mà thường được kiểm soát và phát hành bởi các nhà phát triển của nó và được sử dụng và chấp nhận giữa các thành viên của một cộng đồng ảo cụ thể.

Kẻ ngông phát rồ lừa gạt bà lão đãng trí —— Là vụng về.

Cháu trai mặt người dạ thú lừa quần chúng nhân dân —— Là khôn lanh.

Họ đều là những kẻ lừa đảo, điểm khác biệt duy nhất nằm ở cách thức.

Điều nực cười nhất là kẻ lừa đảo lấy tiền của bà cụ vì muốn tham gia vào dự án tiền ảo của cháu trai. Gã muốn sống một đời an nhàn nhưng tiếc thay chỉ là tên tay mơ về công nghệ, tin vào mô hình gọi là đón đầu thời đại; bà cụ tin tưởng kẻ lừa đảo nên tìm mọi cách lấy tiền từ cháu, kết quả là tài khoản ngân hàng của cháu trai phát sinh vấn đề, sau rốt bị điều tra; trong khi cháu trai kiếm bộn tiền, mà chẳng biết rằng số tiền đó bị lừa từ đâu và đã dùng phương thức nào trả lại. Đến cuối cùng, những gì còn lại chỉ là hai bàn tay trắng.

Đấy gọi là trào phúng. Và gọi là, phim hài đen*.

“Chuỗi thức ăn” tức cá lớn nuốt cá bé, đồng thời cũng là chuỗi quả báo “xem phân là thịt”.

[6] Phim hài đen (black comedy, black humor, dark humor hay dark comedy): là một thể loại hài kịch sử dụng sự hài hước một cách không lành mạnh, bắt nguồn từ những vấn đề mang tính cấm kị và được xem là tương đương với bối cảnh trước đây của thể loại “gallows humor”. Cụm từ black humor được đặt bởi nhà lý luận theo chủ nghĩa siêu thực André nhằm chỉ ra một thể loại con giữa hài kịch và trào phúng khi tiếng cười được dựa trên sự nhạo báng và hoài nghi, với những chủ đề như cái chết.

(*) Thực ra, phần “tác giả có điều muốn nói” nằm cuối chương. Nhưng mình nghĩ cụm từ “xem phân là thịt” khá khó hiểu nên nhét hẳn vào đây. 

Tác giả có điều muốn nói: Nói về “xem phân là thịt” (易粪相食) được đề cập trong chương này. Đây là thuật ngữ bắt nguồn từ một bản báo cáo an toàn thực phẩm. Nó đề cập đến thị trường biến dạng, nghĩa là: Những người sản xuất và buôn bán thực phẩm kém chất lượng cốt kiếm tiền, nhưng họ không ăn của mình mà mua nó từ người khác, chẳng qua thứ của người khác cũng thấp kém tương tự. Nói một cách thô tục hơn, nghĩa là: Bạn không ăn phân của mình mà bán nó rồi mua phân của người khác, vì thế đây gọi là “xem phân là thịt”. Đấy cũng là điều mà kịch bản muốn diễn đạt: Ta lừa ngươi bằng phân, nhưng cũng bị phân lừa. Tự làm bậy, và sau cùng báo ứng đổ lên người mình.

Lý Tùng Nhất nghiêm túc xem một vài phân cảnh. Lời thoại trào phúng, nó khác hẳn với phiên bản trước. Hoàn toàn chẳng giống cùng một người viết.

Cậu lấy làm lạ, bèn hỏi: “Hai kịch bản, nghĩa là sao?”

Phương Hữu Hành chỉ tay vào “Tôi, Càn Long, thu tiền”, nói: “Bản này thay đổi theo ý thích của nhà đầu tư. Vốn đầu tư là ba trăm vạn, nên tôi có thể cho cậu thù lao cao hơn. Còn kịch bản kia chả có gì hết, tôi tự bỏ tiền túi. Nhiều nhất là một trăm năm chục vạn.” (3,000,000 RMB = 10,700,378,094 VNĐ; 1,500,000 RMB = 5,350,189,047 VNĐ)

Lý Tùng Nhất miết trang giấy, nói cách thản nhiên: “Tôi chấm nhà đầu tư này…”

Đôi mắt Phương Hữu Hành thoảng qua nét buồn bã. Y biết thù lao năm mươi vạn và mười vạn chẳng phải là một sự lựa chọn khó khăn, dẫu là ai cũng chọn cái trước mà thôi.

“Tôi tò mò thật đó. Nhà đầu tư của anh phải có óc thẩm mỹ cỡ nào mới dám mạnh tay thay đổi hết bản chất cốt truyện. Ổng loại bỏ toàn bộ tinh chất mà chỉ giữ lại nước lã, chả sót gì cả. Người đâu giỏi ghê.” Lý Tùng Nhất chậc lưỡi.

“Ờ, đúng. Gu thẩm mỹ của ông chủ Triệu độc đáo lắm…” Phương Hữu Hành gượng cười gật đầu, bỗng y giật bắn người như bị tia sét đánh trúng. Y cố kiềm cảm giác sảng khoái xen lẫn chút run rẩy, nhìn về phía Lý Tùng Nhất với ánh mắt thèm khát.

Lý Tùng Nhất ném “Tôi, Càn Long, thu tiền” sang một bên, chỉ vào “Chuỗi thức ăn” và nói: “Gu thẩm mỹ của tôi tương đối bình thường. Tôi chọn bản này.”

Phương Hữu Hành suýt thì bật khóc: “Thực ra tôi cũng chưa quyết định bản nào. Một bản liền tiền, một bản liền tâm. Tôi do dự mãi không quyết. Hôm nay cậu đã cho tôi can đảm, tôi quyết định làm bản này!”

Khang Kiều nãy giờ im lìm bỗng lên tiếng: “Tôi nói chứ, ông đào đâu ra trăm vạn?” Nếu hắn nhớ không lầm thì gia cảnh của Phương Hữu Hành cũng bình thường, không có khả năng bỏ ra nhiều tiền đầu tư cho phim ảnh.

Phương Hữu Hành nở nụ cười chất phác: “Tôi có cách, ông đừng lo.”

“Cách gì?” Lý Tùng Nhất một lần bị rắn cắn, mười năm sợ dây thừng. Cậu nheo mắt. “Anh tính làm cái gì trái pháp luật hả? Tôi của bây giờ như hòn đá vụn bên rìa vực thẳm. Anh chỉ cần đẩy một cái là tôi tan xương nát thịt đó.”

Phương Hữu Hành đỏ mặt: “Không, không. Cậu nghĩ đi đâu vậy. Tôi… Tôi định bán căn nhà tân hôn dưới quê. Trên thành phố còn có căn cấp bốn. Gom góp cũng đủ trăm vạn.”

Khang Kiều lo lắng: “Ông tính dồn hết đống tài sản của mình vào đây hả?”

“Không sao đâu.” Phương Hữu Hành cười khổ. “Giống như bạn gái tôi nói, nếu thành công thì ở đây mua nhà mới bên đường vành đai 4; nếu thất bại thì về quê nộp hồ sơ làm giáo sư kiểm tra đầu vào cho mấy trường dạy đạo diễn, nghe nói lương bổng khá lắm.”

Lý Tùng Nhất ngồi trầm ngâm thoáng chốc.

Phương Hữu Hành sợ cậu rút lời, khuôn mặt lộ rõ vẻ lo lắng.

Ngày nay, hầu như chi phí lớn nhất của các phim điện ảnh và truyền hình nằm ở diễn viên. Mặc dù có thể tìm thấy những diễn viên có thực lực với mức thù lao thấp, song điều này như mò kim đáy bể.

Phương Hữu Hành chưa từng xem Lý Tùng Nhất đóng phim, nhưng nếu Khang Kiều đích thân giới thiệu thì chất lượng ắt không cần bàn cãi —— Mặc dù y không mấy thân thiết với Khang Kiều, song y tin vào ánh mắt chuyên nghiệp của hắn. Hơn nữa, tuy rằng Lý Tùng Nhất trông có vẻ khác người nhưng ánh mắt của cậu chất chứa niềm tin vào diễn xuất.

Diễn viên giỏi có nhiều kiểu hình khác nhau. Mỗi người một vẻ, thậm chí tính cách còn khác biệt. Nhưng họ đều có một điểm chung, đó là tin vào diễn xuất.

Lý Tùng Nhất có niềm tin này, khiến cho y khó lòng bỏ qua. Quan trọng hơn hết, cậu không đòi hỏi về thù lao —— Điều này làm Phương Hữu Hành rung động không thôi.