Ngô Khảo Ký nói đến việc thành lập học xá khiến cho cả đám quan viên im lặng suy tư một hồi.

“ Bẩm đại nhân, Toản tôi thay mặt hàn môn con cháu cảm ơn Đại Nhân công đức, Việc xây dựng học xá phổ cập văn thư là chuyện công tích ngàn đời. Nhưng chuyện này mong đại nhân suy xét. Thứ nhất xây dựng học xá không tốn là bao tiền so với số tiền mà Xưởng Thiết kiếm được. Nhưng việc duy trì chúng hao tổn vô cùng, giấy là đắt đỏ, để phục vụ toàn dân đi học thì Xưởng Thiết dù ngày kiếm đấu kim cũng không đủ dùng.”

Lê Văn Toản lại đứng ra cung kính thưa.

“ Thứ hai đó chính là, chuyện này đụng chạm lợi ích thế gia, họ sẽ không bao giờ đồng ý cho Đại nhân đại trà mở học xá phổ cập văn thư. Hạ quan lo ngại đại nhân sẽ bị người ám hại. Đại nhân, đứng trên cương vị hàn môn đệ tử, Toản tôi hiểu được nỗi khổ của người nghèo muốn học tập để trở mình. Nhưng thế thời này quả là khó vô cùng, dù là không thể nhưng chỉ cần đại nhân có ý đã là thánh nhân lòng dạ. Đại nhân cho Toản tôi một lạy”

Nói đoạn Lê Văn Toản cúi rạp ngươi khom lưng mà lạy.

“ Lòng dạ đại nhân bác ái, xin cho chúng tôi một lạy”

Đám quan viên hàn môn người lập tức như cùng nhau đếp nhịp mà vái dài.

“ Ngưng , Các ngươi là không hiểu. Thứ nhất giấy không phải là vấn đề, chúng ta sẽ lập xưởng gấy, ta nói các ngươi không hiểu, giấy chế ra sẽ nhiều đến độ các ngươi cầm giấy đi chùi đít. Giấy không cần nói đến. Về phần thế gia, ta không ăn no dửng mỡ đi chọc bọn họ. Các ngươi phải hiểu chúng ta lập ra tân học xá với mục đích nâng cao dân trí cho Bố Chính dân, không phải đào đạo sĩ tử đi thi sau đó tranh chấp với thế gia. Không đụng lợi ích của họ thì họ cũng không cuống cuồng tấn công chúng ta”

“ Như ta đã nói, các ngươi nghe rõ một lần, Chúng ta dạy chủ yếu là tân tự Việt ngữ không phải là Hán văn. Hán văn chỉ dạy đủ một số mặt chữ cần thiết. Tân tự mới là điểm chú trọng. Chúng ta không dạy tứ thư ngũ kinh, không dạy phật kinh, không dạy đạo kinh. Ta tin tưởng thế gia cũng không rửng mỡ đi đụng chúng ta phải không?”

“ Nhưng nếu toàn dân biết chữ, chúng ta một chính lênh đi xuống phát cho dân, họ sẽ đọc sẽ hiểu và làm theo. Tiếp đó nếu công tượng biết chữ chỉ cẩn một bản vẽ thiết kế họ sẽ biết chế tạo đồ vật. Đấy chỉ là những lợi ích trước mắt, lợi ích lâu dài còn có rất nhiều”

“ Tân ngữ? Thứ cho hạ quan không hiểu, thứ đó là gì?” Lê Văn Toản vội vàng hỏi. Tư tưởng của vị Thành chủ đại nhân quá là bay, chúng quan khó theo kịp.

— QUẢNG CÁO —

“ A hả, được rồi các ngươi muốn chứng kiến thì ta sẽ biểu diễn một phen” Ngô Khảo Ký cười cười lấy ra một cuộn giấy đã được bồi kĩ, hăn trước mặt quan viên mở nó ra.

“ Tất cả lại gần quan sát..” Ngô Khảo Ký vẫy gọi chúng quan viên khiến họ tò mò nô nức kéo đến.

“ Thứ này văn tự là… có vẻ giống Phạm văn.” Vũ Tường Y vuốt vuốt chòm râu đăm chiêu.

“ Tôi thấy có ve giống văn tự Lô OA” Khúc Thanh Tùng cho ý kiến của mình.

“ Được rồi các ngươi không cần ý kiến nhiều, thứ văn tự này các nước lân bang không giống. Giờ ta sẽ biểu diễn một lần các ngươi nhìn kĩ.”

“ Văn tự này đọc là A, đây đọc là Ă, đây đọc là Â, chữ này là chữ Bờ……” Ngô Khảo Ký giới thiệu một loạt các chữ cái bảng chữ ABC . Hắn cũng không cần mấy tên quan viên này nhớ ngay lập tức, hắn chỉ biểu diễn cách sử dụng mà thôi.

“ Cách sử dụng văn tự này là ghép vần sau đó dùng văn tự mô phỏng lại âm tiết của chúng ta, các ngươi nhìn rõ nhé. Ta lấy tên của ngươi làm ví dụ sao.. Lê Văn Toản. Vậy thì chúng ta ghép vần như sau Lờ Ê Lê, Ă nờ ăn, Vờ ăn văn…” Ngô Khảo Ký tỉ mỉ hướng dẫn một lần cách ghép vần, tất nhiên hắn chỉ làm ví dụ vì chưa có thời gian dạy cặn kẽ.

Ngô Khảo Ký dùng lông ngỗng chấm mực hơi nắn nót viết lên tên của Lê Văn Toản lên một tờ giấy.

“ Lờ Lê, Vờ Văn, ă an… Rất vần rất dễ nhớ. Cái này thần kỳ a. Thưa đại nhân nếu như theo cách này thì tất cả các âm tiết chúng ta phát âm đều có thể ghép vần mô phỏng lại. Nếu vậy ngàn từ vạn ngữ chỉ cần học 3 kí tự này sau đó học nguyên tắc ghép vần là có thể ghi chép lại rồi? Thứ này quá thần kỳ a. Nếu nói như vậy hán văn thì?” Lê Văn Toản lẩm bẩm, hắn như hơi thất lạc, cả đời dành ra để học cứu và nhớ mặt chữ hán, cuối cùng hắn thấy được một thứ có thể thực hiện chức năng ghi chép mà theo hắn nghĩ chỉ cần hắn bỏ ra vài ngày nghiên cứu là có thể thông thuộc.

“ Hán tự có đặc điểm riêng, nó rắc rối phức tạp nhưng cũng có nét đẹp, ví dụ như chúng ta có nhiều từ đồng âm nhưng khác nghĩa. Nếu như dùng ký tự này ghi chép lại thì hoàn toàn là giống nhau, cần dựa vào ngữ cảnh cùng từ đi kèm để phân biệt. Nhưng Hán tự lại có thể dùng nhất tự để cắt nghĩa. Nhưng nói chung quy lại tân tự tân ngữ học cực nhanh và cũng nhanh thành thục. Thứ này có thể phổ biến toàn dân. Quan thì vẫn theo hệ thống cũ, dùng Hán văn ghi chép, nhưng khi các ngươi phổ biến chính lệnh cho dân thì dùng tân ngữ sẽ có lợi thế hơn nhiều.

Chúng quan là gật đầu khen phải, họ cũng ý thức được nếu toàn dân phổ cập tân ngữ, biết đọc biết viết thì sẽ có lợi như thế nào cho sự phát triển của Bố Chính. Đồng thời thứ này không uy hiếp được sĩ tộc thế gia cho nên có lẽ không có người phản đối. Sự thật sức đồng hóa của người Việt quá mạnh. Tam giáo họ còn quy về đồng nguyên được cho nên tân ngữ tồn tại song song Hán tự triều đình đang dùng có lẽ cũng là hợp lý thôi. ( Thời Lý đã bắt đầu Nôm hóa chữ Hán nhưng chưa mạnh mẽ như Trần triều sau này. Nôm hóa chữ Hán là dùng Hán tự ghi chép lại âm tiết Việt người, Cho nên dù phát âm giống nhau một chữ Hán nào đó nhưng ý nghĩa lại khác hoàn toàn, sau đó là quá trình đơn giản hóa cách viết của chữ Hán hoặc thêm bớt một số bộ tự của người Việt để hình thành hệ thống chữ Nôm).

“ Nếu chuyện xây học xá không còn ý kiến chúng ta chuyển đến hạng mục cuối cùng đó chính là đắp đê ngăn bão lũ. Vũ Tường Yên, Lê Văn Toản ta biết hai ngươi rất nỗ lực sửa chữa hai bên bờ đê Linh Giang. Nhưng nhiêu đó là chưa đủ, năm nay mùa lũ đã qua một nửa nhưng mới chỉ có hai trận mưa lớn nhưng chưa có bão. Đó là may mắn nhưng cũng không thể coi thường. Trước không có tiền nên chúng ta chỉ có thể bắt lao phu miễn phí trong dân Bố Chính. Thực tế bắt lao phu hiệu quả lao động cực thấp. Thêm vào đó lúc bấy giờ thiếu dụng cụ chỉ dùng cuốc mộc thuổng mộc nên hai bên bờ Linh giang vẫn chưa gọi là tu chỉnh đầy đủ” — QUẢNG CÁO —

“ Lần này chiêu mộ toàn bộ dân tráng Bố Chính không kể nam nữ tham gia đắp đê, ta nghĩ ít nhất cũng động viên được 5000- 8000 người. Tiếp theo đó chính là thuê 2 vạn nhân công từ Nghệ An tới giúp đắp đê nạo sông. Không có cách nào khác, Bố Chính thiếu người. Làm nhân công mỗi ngày ba bữa lương ngày 5 đồng. Công cụ thì xưởng luyện thiết sẽ cấp, sau khi dùng xong thì trả lại. Mọi người minh bạch?”

Choáng, lần này các quan viên lại choáng , tính sơ sơ Linh Giang sông đồng bàng đoạn rất ngắn chỉ tầm 60 dặm ( 30 km), nếu dùng tới 3 vạn người tức là nếu xếp dọc chiều dài Linh Giang đoạn cần tu bổ thì mỗi bộ có 1,5 người. Tức là người làm việc nếu tất cả cùng xuống đê thì sẽ đứng san sát nhau kéo dài đến bờ biển. Mà số tiền bỏ ra cũng kinh hồn. Mỗi ngày 3 vạn người sẽ ăn hết tầm 1,5 kg gạo tức là 90 xâu tiền cùng với tiền công sẽ thành 240 xâu tiền một ngày. Nếu sửa đê kéo dài một tháng thì sẽ tiêu tốn 7200 sâu tiền, đây là con số thiên vạn đại vạn. Nhưng nói nghĩ đến số tiền mà Xưởng Thiết kiếm được một năm thì đám quan nhân cảm thấy yên tâm đôi chút.

Cuối cùng lại Vũ Tường Yên, Lê Văn Toản thống lĩnh đám quan văn cuống cuồng thực hiện các chính lệnh của Ngô Khao Ký mới đề ra, điều đầu tiên vẫn là đắp đê. Chuyện này được cho là cần kíp và phải làm đầu tiên.

Nhưng Ngô Khao Ký là không giải thích nhiều, nếu là bắt phu thì có lẽ sửa đê dài 30 km với ba vạn dân mất một tháng là bình thường. Nhưng nếu là tiền thuê đầy đủ, dụng cụ tối tân, và quan trọng là bao ăn ba bữa thì Ngô Khao Ký đảm bảo đê cao thêm 1 trượng (3,3m) chỉ trong nửa tháng mà thôi. Cái này là điểm khác biệt giữa lao động có động cơ và lao động bắt phu phen.

“ Vũ Tường Yên, Lê Văn Toản ở lại các người khác theo phân phối công việc bắt đầu tiến hành vận động nhân công tu sửa đê, lương thực trong phủ kho có đủ, nếu cần thiết có thể đệ đơn lên ta sẽ cân nhắc điều lương thực từ Tửu Xưởng bổ xung, tiền công cho nhân viên sửa đê trong năm ngày tới sẽ có” Ngô Khảo Ký khoát tay ra lệnh cho đám quan lại giải tán bắt đầu chuẩn bị công việc, thời gian đến khi mùa gặt chỉ còn hai tháng, hắn không thể không vội.

“ Đại nhân có điều gì căn dặn?” Lê Văn Toản chắp tay đứng đó rất khiêm tốn, hắn khiêm tốn không chỉ vì chức tước của Ngô Khảo Ký đè nặng, mà thực tế hắn cũng như đám quan viên ở nơi này chân phục vị thành chủ trẻ tuổi.

Quả thực tin đồi không thể tin, vị này không làm việc thì thôi, nhưng khi bắt đầu làm việc thì mọi chuyện đều là đại sự. Và cách sử lý công việc của Ngô Khảo Ký rất tình rất lý khiến cho mọi người không thể không phục. Tin đồn vị này nơi kinh thành ăn chơi trác táng tiêu tiền như rác thì chỉ có thể tin một nửa. Tin một nửa vì “tiêu tiền như rác” là chúng quan lại tin. Chỉ trong một buổi sáng với 3 chính lệnh vị này đã hoa ít nhất 1 vạn xâu tiền. Đây là con số bằng 1/10 quốc khố Đại Việt thu một năm rồi. Chỉ là một cái Bố Chính Châu be bé có cần thiết phải hoa nhiều tiền như vậy? Nhưng nói vị này ăn chơi trác táng ngu ngốc bất học vôt thuật thì không ai tin.

Trước đay vị này nhưng mà không có quan tâm chính vụ chỉ quan tâm quân sự chuyện, điều này mọi người có hiểu. Ai đến đây mà chẳng là người bất đắc chí, đến ngay bản thân Lê Văn Toản cũng là vậy. Nhưng cũng hiếm khi thấy được vị thành chủ này có hành vi quá giới hạn bá nam hiếp nữ. Thêm vào đó quân vụ ở Bố Chính với sự giúp sức của đám thân binh thì quản lý khá ngăn nắp. Thời gian gần đây vị thành chủ này quan tâm hơn đến dân chính. Chỉ trong một thời gian ngắn ngủi chưa đầy ba tháng thì Bố Chính đã trở thành một đầu tàu thương nghiệp trong vùng. Thuyền bè buôn bán tấp nập, dân chúng cả vạn người có công an việc làm từng bước trở nên có của ăn của để. Việc này đều trong mắt các quan viên.

“ Hai vị tuổi tác cũng vẫn là tráng niên, tương lai thì vẫn có. Nói thật nếu ta nguyện ý có thể bất kỳ lúc nào cũng giúp hai vị quay về phía bắc làm quan. Nhưng khổ nỗi Bố Chính nhân tài dân chính quản thực sự điêu linh. Cho nên thời gian ngắn là hai vị không thể đi rồi.” Ngô Khảo Ký có vẻ thành tâm thành ý đàm đạo. Nhưng trong lòng hắn thực nghĩ gì không ai biết rồi.

“ Tri Châu đại nhân quá lời, năng lực của ngài chúng hạ quan hiểu rõ. Nhưng tâm chúng ta đã lạnh. Về gần Long thành sau đó sẽ ra sao? Triều dã lúc này không có vị trí cho hàn môn người như chúng tôi. Có về Long thành cũng là làm một cái tầm thường chức vụ rồi đợi qua ngày ăn no chờ chết. Một bụng kinh luân cũng chỉ ngắm mà thôi. Yên tôi nguyện ý phò trợ đại nhân làm nên một phen nghiệp lớn” Vũ Tường Yên cung kính thành tâm chắp tay thưa, hắn không ngu, một cái hàn môn người lăn lộn đến vị trí Thành An chức vụ quan tòng ngũ phẩm không ai có thể nói hắn ngu cả. Trong ba tháng qua hắn đã sớm nhìn ra sự bất phàm của Ngô Khảo Ký. Nhưng thân phận hắn còn đó, trước nay không hề có mối quan hệ mật thiết với Ngô Khảo Ký cho nên cho dù hắn muốn xông vào vòng tròn quyền lực xung quanh Ngô Khảo Ký cũng không có cơ hội. Nhưng lúc này khi Ngô Khảo Ký mở lời, hắn đoán được vị này đang thử lòng, nếu lúc này hắn bày tỏ sự trung thành thì chắc chắn sẽ có cơ hội thực sự tiến vào vòng tròn quyền lực trên.

“ Yên huynh nói cũng chính là tiếng lòng của hạ quan, Hạ quan thề trung thành phò tá đại nhân hoàn thành một phen hoài bão. Sống lắt lay không mục tiêu chí hướng không phải là cách mà Toản tôi mong chờ” Lê Văn Toản cũng bày tỏ tấm lòng của mình. Nói thật trong này cũng có phần nịnh nọt, cũng có phần lợi ích bao che, nhưng phần nhiều cũng có thành tâm thành ý quy phục.

— QUẢNG CÁO —

“ Khà khà tốt, có hai vị bang trợ ta như hổ thêm cánh. Vậy đi, lần này 3 vạn nhân lực tu sửa đê điều chỉ là một mặt. Tận dụng nhân số có thừa này chúng ta trước đắp lên đê điều đảm bảo an toàn mưa lũ. Tiền chúng ta đã ra, lương ăn cấp cho đủ nên yêu cầu cũng phải tăng lên, các ngươi cứ dựa theo tiêu chuẩn trước đây tu bổ đê tăng lên hai lần để thúc ép người làm việc cho kịp tiến độ. Không cần lo lắng, người được cấp đủ lương, tiền, còn có dụng cụ lao động tốt nhất thì năng suất sẽ rất cao. Lần này dùng 2 vạn nhân tu bổ đê điều. 1 vạn nhân còn có nhiệm vụ khác” Ngô Khảo Ký hài lòng với câu trả lời của hai kẻ này, trân thành thực ý còn cần thời gian kiểm nghiệm . Nhưng khôn khéo là có thừa, người như vậy ít ra sẽ có năng lực làm việc.

“ Một vạn nhân công này là để…?” Vũ Tường Yên hơi ngạc nhiên.

“ Nào lại đây, đây là bản đồ quy hoạch Bố Chính và vùng lân cận. Ta dự tính năm sau sẽ mở rộng thành Bố Chính lên hơn ngàn mẫu. Thành bố chính hiện thời sẽ biến thành Nội thành. Một bức tường thành vây ngoài sẽ là ngoại thành….”

Ngô Khao Ký trải ra mấy tấm bản đồ mà hắn đã dày công vẽ vời đồng thời hương dẫn cặn kẽ từng chi tiết cho hai người Vũ Tường Yên, Lê Văn Toản. Việc cải tạo một tòa thành trì không đơn giản chỉ một hai bản vẽ là có thể. Nó cần tổ chức và có nhân tài thực sự hiểu biết về xây dựng cũng như tổ chức. Nhưng Bố Chính là thiếu người, không trâu bắt chó đì cày, Ngô Khao Ký chỉ có thể dựa vào hai người Vũ Tường Yên, Lê Văn Toản để giúp hắn hoàn thành công việc. Ngô Khao Ký có rât nhiều thứ cần phải quan tâm và trực tiếp đụng tay phát triển, nếu một mình hắn ôm hết việc thì hiệu quả không những không có tăng tiến mà thực tế sẽ chậm chạp và có nhiều bất cập. Thà rằng cứ phân hết công việc ra cho quan viên cạnh mình, đôi lúc sẽ có sai lầm, đôi khi sẽ không đúng ý, nhưng theo thời gian các quan viên này quen việc hay chuyện. Lúc đấy sẽ là thời gian mà Ngô Khảo Ký thực sự tự do và có thể dành nhiều hơn thời gian cho những mục tiêu lớn hơn.

“ Thành trì này… quá đặc biệt… quá to lớn… hạ quạn lại không có kinh nghiệm về quản lý xây dựng.” Lê Văn Toản lắp bắp, trên bản vẽ là một tòa thành trì khổng lồ với hình dạng kì cục mà hắn chưa từng thấy thấy qua. Nói thật Lê Văn Toản không hề có tự tin để quản lý xây dựng một công trình như vậy.

“ Hạ quan cũng tương tự, tòa thành trì này rất đặc biệt… hạ quan không có tự tin.” Vũ Tường Yên cũng có ý kiến tương tự. Giờ đây bọn họ có tư tưởng phò trợ Ngô Khảo Ký không phải giả, muốn nịnh nọt chủ quan cũng không phải giả. Nhưng họ lại biết rằng đi cùng lợi ích, quyền lợi là trách nhiệm, thứ này đã vượt qua năng lực của họ , nếu nhận bừa nhưng không hoàn thành mục tiêu thì đó chính là trọng tội. Họ không dám nói láo lừa gạt Ngô Khảo Ký để rồi lãnh hậu quả khôn lường.

Ngô Khảo Ký mỉm cười, hắn biết rằng hắn vẽ ra là thứ gì, đó chính là hệ thống pháo đài Vauban với hệ thống tường thành bao quanh phức tạp.Thực tế đây là một hệ thống phức hợp các công trình kiến trúc liên quan mật thiết với nhau và mang tính phòng thủ toàn diện từ tường thành, pháo đài, đài giác bảo, pháo môn, tường bắn… cho đến hào thành và đường bao ngoài hào. Khi được tính toán kỹ về mặt sắp đặt và kích thước, khối công trình đồ sộ đó hoàn toàn có thể tạo ra những “đô thị bất khả xâm phạm”.

Ngô Khảo Ký không phải kiến trúc sư, nhưng hắn là cái người chơi Total War chuyên nghiệp a. Hắn có những đam mê kỳ lạ đối với quân sự thời cổ đại cũng như trung cổ. Chính vì thế kiến trúc Vauban là một thứ mà hắn biết, đơn giản kinh thanh Huế và kể cả thành Hà Nội sau này đều được Nguyễn Triều xây dựng theo lối kiến trúc này. Cho nên Ngô Khảo Ký là biết về nó.

Tất nhiên Ngô Khảo Ký không thể nào hiểu biết dạng kiến trúc này đến tầm chuyên gia, nhưng nhìn hổ vẽ mèo là hắn có thể làm được. Vì sao lại nói kiến trúc Vauban là sự lựa chọn của Ngô Khảo Ký? Điều này cũng không khó hiểu nếu hiểu rõ về toán học hình học cũng như có thêm một số kiên thức quân sự.