HAI HÔM SAU chị Mẫn về, trong nhà lại yên tĩnh. “Cáimặt” của Phần cũng không thấy đâu, đội của Ba hôm ấy cũng phải họp, không cònthời gian đến. Buổi tối, Mẫn đưa cô giáo Diệp, một đồng nghiệp đến nhờ Thu chỉcách đan cửa quần len nam giới.

Thu biết cách đan cửa quần, nhưng cô giáo Diệp khôngnhững hỏi Thu cách đan cửa quần, còn hỏi cửa quần phải đan cao bao nhiêu để chochồng tiện mở. Thu cũng học được của người khác, lúc đan không nghĩ phải để caobao nhiêu. Lúc này cô giáo Diệp hỏi “tiện mở” làm Thu ngượng đỏ mặt, bối rối:

– Cô để em đan giúp. – Nói xong, Thu nhanh tay giúp côgiáo Diệp đan.

Cô giáo ngồi chờ Thu đan cửa quần, vừa nói chuyện vớiMẫn:

– Mẫn này, Thu nó vừa đảm đang, vừa xinh đẹp, chảtrách gì bác Trương muốn hỏi Thu cho chú Hai. Thu ơi, em cứ lấy chú Hai nhà chịMẫn đi, em về làm dâu bác Trương, bọn chị muốn đan gì cũng tiện, lúc nào cũngcó thể hỏi em.

Mẫn nói:

– Đằng ấy đừng nói vớ vẩn, Thu nó còn trẻ con lắm.

Mẫn thăm dò:

– Thu người thành phố, ăn gạo ngon, làm sao ưng đượcngười miền núi chúng mình? Người như Thu chắc chắn phải lấy người thành phố, cóđúng không, Thu?

Thu mặt đỏ bừng, nói:

– Em còn nhỏ, chưa nghĩ đến chuyện ấy.

Cô giáo Diệp nói:

– Lấy người thành phố à? Chị tính thế này, đến độithăm dò tìm một người, ở đấy có người thành phố đấy. Đến lúc Thu lấy chồngngười thành phố, chúng mình có người giúp đan áo, vẹn cả đôi đường. – Cô giáoDiệp suy nghĩ một lúc rồi nói tiếp: – Chị thấy cậu Tân được đấy, biết kéo đàn,xứng với Thu lắm. Mẫn ơi, cậu Tân vẫn đến chơi nhà đằng ấy, chắc là nhắm nheThu đấy nhỉ.

Mẫn cười phá lên:

– Mắt đằng ấy thật tinh. Trước đây tôi gợi ý cậu ấyvới cái Phần nhà tớ, cậu ta tránh không đến. Nhưng gần đây năng đến lắm, hầunhư ngày nào cũng đến.

Thu nghe không dám nói gì, chỉ mong hai người nói đùa.

Cô giáo Diệp nói:

– Vậy thì bác Trương bực lắm nhỉ? Một đứa con gái xinhxắn, định đánh tiếng cho con trai, không ngờ bị nẫng tay trên.

Mẫn cười:

– Không đâu, Thu chắc chắn là người nhà tôi rồi, cậuTân ở nhà đã có vợ chưa cưới.

Thu cảm thấy đầu óc quay cuồng, tưởng mình sắp ngã rađất, nhưng không ngã mà còn như bay lên không trung, tự đánh giá cao mình, sungsướng trên đau khổ của người khác, nghĩ bụng: Thu ơi, suốt ngày mi nói phải lạcquan trước mọi chuyện, đây là lúc thử thách mi.

Chị Mẫn và cô giáo Diệp thì thầm chuyện trò, thỉnhthoảng lại cười khúc khích, Thu cũng thỉnh thoảng cười một mình, nhưng trongđầu óc chỉ có một ý Tân ở nhà đã có vợ chưa cưới.

Thu vừa đan vừa nghe chị Mẫn và cô giáo Diệp nóichuyện, cuối cùng không biết cái cửa quần kia dài bao nhiêu, nhưng câu chuyệncủa người Thu nghe không sót một câu. Cho đến khi cô giáo Diệp bảo phải về, Thumới cầm cái quần lên xem, phát hiện cửa quần đã dài đến ba mươi phân.

Cô giáo Diệp không kiềm chế nổi:

– Được, như thế này chồng chị mở cho dễ, chả khác gìquần mở.

Thu rất ngượng, rất muốn tháo ra đan lại ngay. Chị Mẫnnói với cô giáo Diệp:

– Không cần phải tháo, đằng ấy về lấy kim khâu bớt lạilà được.

– Đúng đấy, tháo ra tiếc lắm. – Cô giáo Diệp nói.

Chờ cho cô giáo ra về, Thu vội về buồng mình, tưởngnhư không chịu đựng nổi, nằm lên giường, trùm chăn kín đầu giả vờ ngủ. Tuy đắpcái chăn rất dày, Thu vẫn run rẩy, không biết mình lạnh hay sợ hãi, hay vìnguyên nhân nào khác. Thu trốn trong chăn, rất giận Ba: đồ lừa dối! Đồ lừa dối!Ở nhà đã có vợ chưa cưới, tại sao lại đối với mình như vậy? Anh làm nhữngchuyện đó lẽ nào là việc của một người có vợ chưa cưới đối với một người congái?

Thu đau đớn nhận ra rằng, nguyền rủa kẻ lừa dối sẽkhông có tác dụng. Ở đời này kẻ lừa dối nhiều lắm, có chửi rủa thì kẻ lừa dốicũng không chết, cũng không làm đau được chúng. Muốn trách chỉ nên trách bảnthân, trách mình không có mắt, không biết phân biệt đâu là kẻ lừa dối.

Chuyện dọc đường hôm đó lại lần lượt hiện về, như mộtbộ phim liên tục chiếu không thể dừng, một loạt cảnh cứ loang loáng lướt qua,đầu óc Thu hoàn toàn mụ mẫm không biết mình đang nghĩ gì, cũng không biết mìnhnên nói gì. Bây giờ nghĩ lại, giống như xem một tập ảnh, mỗi tấm ảnh đã cố địnhmột thời điểm, có thể có rất nhiều cảnh bị tước bỏ, nhưng những cảnh chính thìvẫn còn, có thể xem từng tấm một, vừa xem vừa bình luận, phản tỉnh. Nhưng cảnhtrước khi Ba ôm Thu hình như không chụp, cho dù có chụp thì Thu cũng lật giởnhanh. Tất cả hiện đi hiện lại trong ký ức, đấy là lúc Ba dọa, bảo anh giốngnhư một oan hồn đứng dưới gốc cây, sau đấy không biết tại sao, anh ôm Thu, anhhôn Thu, lại còn đưa lưỡi vào sâu trong miệng Thu.

Lúc này biết anh ở nhà đã có vợ chưa cưới, bỗng Thucảm thấy lật giở nhiều tấm ảnh rất cũ, trên đó ghi rõ tất cả, nhưng lúc ấykhông nhận ra. Lúc Thu ở cùng với Ba luôn có cảm giác mê mẩn, giống như bảnthân từ trước đến nay vẫn cho rằng sức phán đoán, sức chịu đựng rất đáng tự hàocủa mình không tồn tại. Anh giống như một cơn gió mạnh khiến Thu đi theo chânkhông bén đất, tư duy trở nên chậm chạp, thính giác trở nên trì độn, nhưng thầnkinh cười lại rất phát triển – tất nhiên là thần kinh cười ngây dại.

Thu nhớ lại những ngày đã qua, lúc đang đi trên núi,anh lấy Romeo và Juliet làm ví dụ, biện hộ cho người thanh niên bỏ rơi ngườiyêu trước đấy, thật ra là nói về chính anh. Buổi tối hôm ấy trên đường về, anhgián tiếp thừa nhận đã cầm tay người khác.

Nghĩ đến đây Thu chợt ân hận vô cớ. Tại sao lúc bấygiờ mình không hiểu? Nếu hiểu, lúc anh ôm, chắc chắn Thu đã nổi cáu. Nếu nổicáu, sẽ là một cách biểu hiện lập trường, chứng minh Thu rất ghét anh làm nhưvậy.

Rất tiếc, ngay lúc ấy Thu không nổi cáu mà còn lặng lẽthừa nhận mình thích được cầm tay, Thu thật không hiểu tại sao mình lại thíchthú một sự việc ngu ngốc đến vậy. Lúc anh không cầm tay mình, hình như cũng ítchuyện để nói, lại cảm thấy bực mình, không biết tại sao trong lòng lại sờ sợ,sợ anh bỏ mặc.

Bây giờ Thu đã để anh ôm rồi, để anh hôn rồi, kết quảanh đã có vợ chưa cưới, chẳng hóa ra Thu bị anh lừa dối? Từ nhỏ Thu đã nghe mẹnói con gái “một lần sẩy chân ôm hận suốt đời”, ngay từ đầu Thu không thật hiểunhưng cũng hiểu cơ bản câu nói ấy, song “sẩy chân” là thế nào?

Theo Thu, để người con trai biết mình yêu anh ta, tứclà sẩy chân, bởi anh ta có thể đem chuyện ra khoe với người khác, hủy hoạithanh danh người con gái. Thu đã từng biết nhiều chuyện như vậy, mà cũng đãtừng thấy người con gái gặp chuyện bất hạnh như vậy, cho nên Thu rất chú ýkhông để “sẩy chân”, biện pháp an toàn nhất là không yêu ai, như vậy sẽ khôngcó chuyện “sẩy chân”.

Nghĩ đến đây Thu cảm thấy sợ hãi. Nhưng vẫn còn may,chuyện của Thu với anh chưa ai biết, mà Thu cũng không để lại dấu vết mực đentrên giấy trắng. Cho nên lúc này, khốn đốn nhất là Thu thừa nhận với anh mìnhthích được cầm tay. Nhưng hôm đi gọi anh về ăn cơm, Thu từ chối cho anh cầmtay, phải chăng tình hình đã thay đổi?

Thu quyết định không quan tâm đến anh nữa, coi nhưchưa từng xảy ra chuyện gì. Cho dù anh có vợ chưa cưới, anh cũng sẽ không nóivới ai, mong sự việc ấy không mắc mớ gì đến cuộc sống của Thu. Thu không nhớmình đã gặp câu nói này ở đâu rồi: “Việc xấu người khác không biết coi nhưkhông có việc xấu”. Thu mong câu nói ấy đã thuật lại rõ một sự thật.

Nhưng gói đường phèn kia sẽ xử lí thế nào, mẹ rất cầnthứ đó? Thu về thành phố cũng không thể nào mua nổi đường phèn, cho nên Thuquyết định nhận, nhưng nhất định phải trả tiền cho anh. Đầu tiên Thu hỏi vaycác bạn trong tổ cải cách giáo dục, sau đấy trả cho anh.

Thu ngồi dậy, định đến hỏi vay anh cán bộ Lí trong tổcải cách giáo dục, và muốn tìm chị Mẫn để nói chuyện.

C:

– Mẹ bảo chị nói với em chuyện Lâm, nhưng chị vẫn chưanói, chủ yếu cảm thấy không có khả năng, em là người thành phố, lại học trunghọc phổ thông, Lâm là người nhà quê, học chưa hết trung học cơ sở, chắc chắn sẽkhông xứng với em.

Thu rất buồn, nói:

– Em không xem thường anh Hai, nhưng…

Chị Mẫn lại nói:

– Về sau chị nghe chuyện gia đình em, chị cảm thấy nênnói chuyện Lâm với em, nói với em về những gì đã trải qua, biết đâu có ích choem. – Mẫn thở dài: – Thật ra thấy em chị lại nhớ chị hồi xưa. Trước đây, hộkhẩu của chị cũng ở thành phố, nhưng bố mẹ chị đều bị quy là phái hữu, bị đuổikhỏi biên chế nhà nước, trở thành những người không nghề nghiệp, phải đi làmthuê kiếm sống. Đến khi thành phố có phong trào thanh lí, những người khôngnghề nghiệp bị đưa về nông thôn, bố mẹ chị mới về cái thôn miền núi này.

– Thì ra chị cũng có một giai đoạn khốn cùng như vậy.– Thu tỏ ra đồng tình. – Ngay ngày đầu tiên về đây em cảm thấy chị không phảingười ở đây, cả tên chị cũng không giống với người địa phương.

– Bây giờ vẫn chưa thành người địa phương này à? Saunày em về nông thôn, không biết sẽ về đâu. Thật ra ở đây cũng gần phố huyện,không xa thành phố K, coi như một vùng đông đúc, giàu có. Em sống ở đây vàitháng chắc chắn sẽ nhận ra, bà Trương rất tốt với mọi người. Nên nếu em lấyLâm, nhà này sẽ đối với em như đối với một nàng tiên.

Thu cố lại câu chuyện sang một hướng:

– Chị từ thành phố về, cũng… bực bội khó chịu lắm nhỉ?

– Đấy là số phận, có cưỡng lại cũng không được. – Mẫnthở dài. – Nhưng số chị cũng gặp may, lấy anh Sâm, cha anh ấy dù lớn dù nhỏcũng là quan, xoay sở cho anh ấy được ăn gạo nhà nước, chị cũng kiếm được chândạy tiểu học. Tuy chị không được ăn gạo nhà nước, nhưng dạy học còn khá hơn rađồng làm việc. Sau này em về Tây Thôn Bình chỉ cần ông Trương còn sống, chắcchắn em cũng sẽ được làm giáo viên tiểu học.

Chưa bao giờ Thu nghĩ số phận mình sẽ được thay đổinhờ người nhà, Thu biết số mình sẽ phải về nông thôn, hơn nữa đã về nông thônthì không còn được gọi về thành phố. Thu biết nhà mình nghèo, cũng muốn thayđổi cuộc sống, nhưng Thu quyết không dựa vào người nhà để thay đổi, dù có phảiđi cướp ngân hàng. Với Thu, tất cả của tất cả còn bấp bênh, học lên, tìm việclàm, đều chưa thể nói được gì. Thu chỉ nắm vững tình cảm của mình, đấy là cáimà Thu có thể tự do chi phối, cho nên Thu phải dựa vào ý chí để chi phối tìnhcảm. Thu chỉ có thể đền đáp người khác bằng lời cảm ơn, có thể cứu giúp một conngười bằng sự đồng tình, nhưng Thu quyết không đem tình cảm của mình để đánhđổi lấy tiền tài và địa vị.

Mẫn nói:

– Chị biết em không chịu lấy Lâm, vì em rất thích Ba,nói thật, cậu ấy là con người rất tốt.

– Ai bảo em thích anh ấy? – Thu phủi ngay Ba khỏi bảnthân. – Chị bảo anh ấy với chị Phần, cuối cùng là chuyện gì?

– Ôi, hồi trước, khi đội thăm dò mới về thôn này, lántrại chưa kịp dựng, phải chia nhau ở nhờ nhà dân, cậu Ba ở nhà chị. Cô Phầnthích hát, Ba biết kéo đàn, Phần cứ bắt cậu ấy đệm đàn, vậy là đi đi lại lạivới nhau, Phần thích cậu ấy. Nhưng Phần ngượng không dá nói ra, cho đến khi cậuấy ra lán ở, mới bảo chị nói giúp. Chị nói với cậu ấy, cậu ấy bảo ở nhà đã cóvợ chưa cưới.

– Có phải anh ấy kiếm cớ?

– Không, cậu ấy đưa cho chị xem ảnh chụp chung với vợchưa cưới. Cô ấy đẹp lắm, là con cán bộ cao cấp, hai người rất xứng đôi. – Mẫnvừa nói, vừa bước đến trước cái bàn. – Tấm ảnh ấy ép dưới tấm kính này, để chịchỉ cho em.

Mẫn tìm một lúc, ấy làm lạ, nói: “Ôi, đâu rồi? Chả nhẽcô Phần lấy đi rồi à? Hay là cô Phương lấy?”

Thu lập tức nghĩ ngay đến Ba giấu đi để Thu khôngthấy, điều này càng chứng tỏ anh là kẻ lừa dối, lén lút, giấu giếm, thật đángxấu hổ.

Mẫn nói:

– Từ đấy cậu ấy ít đến chơi. Mẹ vẫn rất tốt với cậuBa, việc không thành, tình người vẫn còn đó, có cái gì ăn ngon cũng gọi cậu ấyvề. Về sau Phần có người yêu, coi như không còn việc gì.

– Chị đã gặp… vợ chưa cưới của anh ấy chưa?

– Chưa, cô ấy là người trên tỉnh, bố là quan to, đếncái thôn miền núi này làm gì.

Thu không tiện hỏi thêm, cũng không biết nói gì hơn,chỉ ngồi.

Mẫn nói:

– Chị khuyên em đừng để ý đến cậu Ba, sớm quên cậu ấyđi. Em hãy nghe lời chị, em nên biết con nhà quan không phải là để những ngườinhư chúng ta bấu víu. Nhà chị trước khi bị đưa về nông thôn, chị cũng có mộtngười bạn trai, bố anh ấy cũng là quan to, nhưng không to bằng bố cậu Ba, nghenói bố cậu ấy là Tư lệnh quân khu, bố của bạn trai chị chỉ là sĩ quan một phânkhu. Nhưng con nhà quan đều như nhau, họ hiểu biết nhiều, tiếp xúc với nhiềungười, không lo gì không tìm được người yêu. Gia đình bạn trai của chị ngay từđầu đã không đồng ý cho anh ấy quan hệ với chị, có điều anh ấy không dám đưachị về nhà. Đến lúc nghe nói gia đình chị phải về nông thôn, vậy là anh ấyhoảng lên, muốn mở cửa sau giữ chị ở lại, nhưng lại không đủ dũng cảm, cuốicùng cũng thôi. Rất may, lúc bấy giờ chị lại rất chủ động, không để anh ấy lênngười chị, cho nên về sau chị cũng lấy được người tử tế, nếu lúc ấy nghe theoanh ấy, xảy ra chuyện, ngày anh ấy vứt bỏ chị cũng sẽ là ngày giỗ chị.

Thu nghe chợt giật mình:

– Tại sao lại là… ngày giỗ?

– Với một người con gái bị thất thân, lại bị người tavứt bỏ, sau đấy ai dám đến với cô ta nữa? Cứ coi như lấy được chồng, đến đêmtân hôn anh chồng phát hiện cô ta không còn là con gái, sẽ xem thường cô ta,không coi cô ta là người. Thu này, chị thấy em còn đáng yêu hơn chị, em xinhđẹp, đời em nhất định sẽ được nhiều con trai để ý, nếu em không vững vàng chắclà sẽ gánh chịu tội lỗi.

Thu nghe mà rối lòng, trước kia chỉ nghe nói “cùngphòng”, “ngủ” với con trai là nguy hiểm, bây giờ lại nghe nói “lên người”,không biết bị Ba ôm có phải là “lên người” không?

Thu mạo mu:

– Chị bảo lúc ấy không để anh ấy… lên người là ý làmsao? – Hỏi xong, Thu hối hận, sợ Mẫn hỏi tại sao mình lại quan tâm đến chuyệnđó.

– Không hiểu lên người à? Tức là ở cùng phòng, ngủ vớianh ta, làm chuyện vợ chồng với nhau.

Thu cảm thấy đã yên tâm hai phần, vì Thu không ở cùngphòng, không ngủ với Ba, nhưng không biết mình đã làm chuyện vợ chồng với anhchưa? Nhưng Thu không dám hỏi lại, hỏi lại, chắc chắn Mẫn sẽ nghi ngờ, mộtngười con gái tại sao lại quan tâm nhiều đến chuyện ấy?